Հայրական հապլոխմբերի տարածումը

Արդեն գիտենք հայերի հայրական ԴՆԹ-ները ինչ բաշխում ունեն։ Հիմա հերթով նայենք այդ հապլոխմբերը ինչ պատմական անցքերի հետ են կապված։

Հապլոխումբ A
A  հապլոխումբը առաջացել է Աֆրիկայում։ Այն այսօր տարածված է աֆրիկյան Նիլո-Սահարյան լեզվաընտանիքին պատկանող ժողովուրդների մոտ։
Հապլոխումբ B
B հապլոխումբը հավանաբար առաջացել է Աֆրիկայում։


G, G2a - Սա Փոքր Ասիայից, Արևմտյան Հայաստանից ու Հյուսիսային Սիրիայից տարածում է հողագործությունը Եվրոպա, մոտ 7000 մթա-ից սկսած։ Այն Եվրոպայի բերի տարածքներում, բայց հետագայում բրոնզե դարում նրա քանակը սկսում է կրճատվել Եվրոպայում։ Այսօր այն ավելի հազվադեպ է Եվրոպայում քան հնում։ Տարածված է Եվրոպայի լեռնային մասերում։ Ամենաշատը առկա է Արևմտյան Վրաստանում, Աբխազիայում, հայերի մեջ ու Փոքր Ասիայում։ G1 ճյուղն էլ գնացել է արևելք Իրան, հասել է Հնդկաստան բայց էլի շատ չի։

J2 - Սրա հայրենիքը Կովկասի , Հայկական Լեռնաշխարհի ու Իրանի հյուսիսից առաջացած եռանկյունու մեջ է: Այն մեծամասնություն է Իրանի արևմուտքում, Անատոլիայում, հայերի մոտ էլ կա ահագին։ Ինգուշների ու չեչենների մոտ բացարձակ մեծամասնություն է, չնայած դա փոքրաթիվ նախահայրերի հիմնադրման էֆեկտն է, գնացել են հարավից։ Հավանաբար խուռիների մոտ այն մեծամասնություն է եղել։ Այս հապլոխումբը ավելի լավ է դիմացել ժամանակի փորձությանը։ Միջերկրական ծովով տարածվել է նաև արևմուտք/Եվրոպա։ Հասել է նաև Հնդկաստան։

J1 - Հայաստանի արևելյան մասերից իջել է հարավ։ Եղել են այծ ու ոչխար տարածողները։ Այսօր այս հապլոխումբի ճյուղերից մեկը բացարձակ մեծամասնություն է արաբների մոտ, դրա համար շատերը շփոթում են թե այն սեմական է։ Իրականում այն ավելի հին է քան ներկա եղած լեզուները, ուղղակի հիմնադրման էֆեկտով դարձել է մեծամասնություն Արաբական թերակղզում։ Ամենաշատը Եմենում է։ Կա նաև զգալի քանակով որոշ Դաղստանյան ցեղերի մոտ։

R1b, R1a - Սրանք հնդեվրոպականության հետ կապված հապլոխմբերն են։ Քանի որ այն շատ սերտորեն կապված է Հնդեվրոպականության հետ դրա համար այստեղ շատ չեմ խորանա, ուղղակի ասեմ որ Կելտերի, Գերմանների ու Իտալիկների մոտ մեծ մասամբ R1b-ն է, իսկ Սլավոնների ու Հնդիրանցիների մոտ R1a-ն։ Հայերի մոտ գերակշռող է R1b-ն, կա մի քիչ R1a։ Հայտնվել է արևելյան կողմերից։ Ոնց երբ ու ինչքան մոտիկ տեղից թող մնա հետագայի համար։ Դեռ ահագին բան էլ պարզ չի, որ հստակ գրեմ։
Ուղղակի զգուշացնեմ հապճեպ եզրակացություններից զերծ պահելու համար, որ կան հին R1a,R1b-ի ճյուղեր, որոնք ՀԵ-ի հետ կապ չունեն, դրանք եղել են մինչև ՀԵ լեզուների առաջացումը։ Դրանցից ամենահայտնին աֆրիկյան Չադի լճի մոտ եղած R1b-ն է որը հին ոչ-ՀԵ ճյուղերի ներկայացուցիչ է։

E1b1 - Այս խումբը ունի մի քանի ճյուղեր, մի մասը Աֆրիկայում է տարածված, մյուս մասը Մերձավոր Արևելք/Բալկաններում։ Հայերին առնչվող մարկերները այս երկրորդ ճյուղերի մեջ են։ Մեզ հետաքրքրող ճյուղերը հավանաբար առաջացել են Ասորիքում /Լեվանտ/։ Մյուս հողագործների հետ միասին այն շարժվել է Հունաստան/Բալկաններ։ Հույների ու ալբանացիների մոտ սա ամենատարածված հապլոխումբն է։ Աֆրիկյան E1b1-ի միջավայրում է առաջացել Աֆրո-Ասիական լեզվաընտանիքը։ Իսկ դրա մի ճյուղը սեմական խումբը հավանաբար եղել է E1b1/J1-ի միաձուլում։ Ամեն դեպքում ինչպես R1b/R1a-ի դեպքում այստեղ էլ պետք է տարանջատել մինչ սեմական շրջանը հետ սեմականից։ Երկու շրջանից էլ կարող է լինեն հայերի մեջ մարկերներ։

Քննարկումը ՖԲ-ում

Հապլոխմբերի մասին

Երեկ Մհերը գրեց Y ԴՆԹ-ի մարկերների մասին։ Այսօր ես փորձեմ ամենահին նախնական մարկերների մասին պատմեմ։ Նկատի ունեմ այն ժամանակները երբ մարդը նոր էր դուրս գալիս Աֆրիկայից։ Քանի որ մարկերները շատ շատ են ապա նրանց դասակարգում են ըստ հապլոխմբերի։ Մի հապլոխմբի մեջ մտնում են այն բոլոր մարկերները որոնք մի ինչ որ ժամանակ նույն նախնին են ունեցել։ Այսօր կան այսպիսի հապլոխմբեր Y ԴՆԹ-ների համար։

A, B - Սրանք Աֆրիկայից են ու այնտեղից գրեթե դուրս չեն եկել։
C, D -ն հին հապլոխմբեր են, որոնք Աֆրիկայից դուրս են եկել շուտ բայց այսօր փոքրամասնություն են որովհետև ժամանակի ընթացքին չեն դիմացել։ Հիմնակում մնացել են Ասիայում, Տիբեթում, Ճապոնիայում, Ալթայում, Մոնղոլիայում։
E1b1 - Սա մի ոտով Աֆրիկայի հյուսիս-արևելքում է մյուս ոտով արդեն Մերձավոր Արևելքում է։ Հետո տարածվել է նաև Հունաստան ու Բալկաններ։
G, J2, J1 - Սրանց առաջացման կենտրոնները Հյուսիսային Մերձավոր Արևելքն է։ Այսինքն մեր Լեռնաշխարհը ու անմիջական շրջապատը։
I, I1, I2 - Սա հին Եվրոպական հապլոխումբ է, տարածված է Եվրոպայում J-ի քույրն է ու մտել է Եվրոպա հավանաբար Փոքր Ասիայից։
H - Դրավիդյան Հնդկաստանի հապլոխումբն է ծովափով գնացած մարդիկ են հիմնել։
T, L - Առաջինը երևի Հյուսիսային Միջագետք/ Հարավային ՀԼ-ում  է առաջացել երկրորդը ավելի արևելք Իրանի հյուսիս-արևմուտքում"
Ինչպես տեսնում եք մարդիկ շարժվում են արևելք։
Արևելք գնալուց երկու ճամփա է բացվում մեկը Հնդկաստանով դեպի Հնդկաչին ու այնտեղից էլ Չինաստան։ Այսպես են գնացել K-ի ճյուղերը N, O, M, S համպլոխմբերի նախնիները։ 
N, O  - Առաջացման վայրը արևելյան Ասիա։ N-ը հյուսիսային Չինաստանից է։ 

Երկրորդ ճամփեն տանում է Արևելյան Եվրոպա ու Միջին Ասիա այնտեղից էլ Սիբիր ու այնտեղից էլ Ամերիկա։ Սրանք են R ու Q-ն։ Q-ն առաջացել է Միջին Ասիայում։ Q-n համարյա լրիվ լցրել է իրենով բնիկ Ամերիկան։
Իսկ R-ը Կովկասով բաժանվել է երկու մասի R1 ու R2: R1-ը սկսել է տարածվել հետ սառցադաշտային Արևելյան Եվրոպայում իսկ R2-ը Իրանի նեոլիթից դեպի Հնդկաստան։

Այս R-ը ու նրա որդիները ամենաշատ քննարկվող հապլոխմբերն են որովհետև իրենք տարածվել են ամբողջ Արևմտյան Եվրասիայում ու նույնիսկ մտել են Աֆրիկա։ Սրա հետ է անմիջականորեն կապված Հնդեվրոապական լեզուների տարածումը։ Բայց դա ավտոմատ կերպով չի նշանակում որ Հնդեվրոպական լեզուները առաջացել են Միջին Ասիայում։ Որովհետև ՀԵ-ն համամետաբար նոր երևույթ է՝ 5000-7000 տարեկան։ Իսկ այն ինչ ես պատմեցի 20․000 տարի ու ավելի առաջվա հապլոխմբերի դասավորությունն էր, ներկա պահին իհարկե շատ բան փոխվել է։